Het Vlaams Gewest
Het Vlaams Gewest telt 5 provincies. In tegenstelling tot het Waals Gewest komt het Nederlandse taalgebied overeen met het Vlaams Gewest.
Het Vlaams Gewest heeft een speciaal statuut omdat het geen eigen politieke instellingen heeft, het is een soort lege schelp. In feite is het de Vlaamse Gemeenschap die de gewestelijke bevoegdheden in Vlaanderen uitoefent. Artikel 137 van de Belgische Grondwet staat dit soort fusies toe waarbij de gemeenschappen de bevoegdheden van de gewesten kunnen uitoefenen.
Concreet zijn er dus:
- het Vlaams Parlement
- de regering van de Vlaamse Gemeenschap
Dat betekent echter niet dat er geen Vlaams Gewest bestaat. Het decreet is gewestelijk en wordt uitgevaardigd door de gemeenschapsoverheden.
In feite zijn er dus het Vlaams Parlement, de Vlaamse regering en de Vlaamse administratie of overheid, die opgedeeld is in 10 beleidsdomeinen. Elk beleidsdomein bestaat uit een departement, aangevuld met agentschappen.
De bevoegdheden
Bevoegdheden inzake internationale betrekkingen
- De Vlaamse regering onderhandelt over en sluit de verdragen, die pas gevolg hebben nadat ze de instemming van het Parlement hebben verkregen.
- Samenwerking met andere deelstaten of met de federale overheid. De regering onderhandelt over en sluit samenwerkingsakkoorden. In drie soorten gevallen moeten deze akkoorden ter goedkeuring aan het Parlement worden voorgelegd.
De bevoegdheden van de Vlaamse regering zijn:
Transversaal: enkel wanneer het interne bevoegdheden betreft
- Buitenlandse Zaken (met inbegrip van ontwikkelingssamenwerking)
- Wetenschappelijk onderzoek
- Begroting
- Communicatie
- Gelijke kansen
- Administratieve vereenvoudiging
- Relaties tussen de Belgische instellingen onderling
- Statistieken
- Financiën
- Openbaar ambt
Gewestelijk
- Landbouw en visserij
- Dierenwelzijn
- Economie (economische ontwikkeling, buitenlandse handel …)
- Innovatie
- Sociale economie (met inbegrip van het systeem van alternerend leren)
- Werkgelegenheid
- Energie
- Europese structuurfondsen
- Huisvesting
- Erfgoed
- Lokale overheden en steden
- Rurale renovatie, natuur, bos en waterbeleid
- Ruimtelijke ordening
- Openbare werken
- (Openbaar) vervoer en mobiliteit
- Luchthavens
- Havens
- Toerisme
- Rampenfonds …
De Vlaamse regering
Wat is de Vlaamse regering?
De Vlaamse regering is de uitvoerende macht van Vlaanderen. Ze is verantwoordelijk voor de uitvoering van de decreten die door het Vlaams Parlement worden goedgekeurd, voor de uitvoering van de jaarlijkse begrotingen en voor het dagelijks bestuur van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaams Gewest. De Vlaamse regering is de motor van het Vlaamse beleid.
Hoe wordt de Vlaamse regering verkozen?
De Vlaamse regering telt in principe negen ministers. Zij worden benoemd door het Vlaams Parlement. Enkel de minister-president van de Vlaamse regering moet een eed afleggen voor de Koning.
De Vlaamse regering is gebonden door de verkiezing van het Vlaams Parlement voor een periode van vijf jaar. Een ontslag van de Vlaamse regering kan niet leiden tot de ontbinding van het Vlaams Parlement en de organisatie van nieuwe verkiezingen. In dat geval moet een nieuwe meerderheid worden gezocht voor de samenstelling van een nieuwe Vlaamse regering voor de resterende duur van de legislatuur.
Het Vlaams Parlement
Wat is de rol van het Vlaams Parlement?
Het parlement is de wetgevende macht in een democratie. In het parlement wordt over de wetgeving gestemd. In Vlaanderen zijn dat decreten. In het Vlaams Parlement zetelen volksvertegenwoordigers, die om de 5 jaar verkozen worden bij de Vlaamse verkiezingen.
Het Vlaams Parlement telt 124 volksvertegenwoordigers:
- 118 worden verkozen door de inwoners van het Vlaamse Gewest;
- 6 worden verkozen door de inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (zodat ook de Brusselse Vlamingen vertegenwoordigd zijn).
Het Vlaams Parlement heeft drie grote taken te vervullen:
- De Vlaamse decreten goedkeuren. Decreten zijn regels en wetten die gelden voor alle Vlamingen.
- De Vlaamse regering die instaat voor de uitvoering van de decreten, benoemen en controleren.
- De Vlaamse begroting goedkeuren, die de regering van financiële middelen voorziet voor het dagelijkse bestuur van Vlaanderen.
Het Parlement is cruciaal bij het tot stand komen van nieuwe regelgeving. Alle nieuwe decreten of wijzigingen aan bestaande decreten moeten door het Vlaams Parlement worden goedgekeurd. Nieuwe regels kunnen bovendien ontstaan op initiatief van een volksvertegenwoordiger uit het Parlement. Men spreekt dan van een “voorstel van decreet”. In de meeste gevallen is het een minister van de regering die het initiatief neemt voor nieuwe regelgeving, waarover het Parlement zijn goedkeuring moet geven. Men spreekt dan van een “ontwerp van decreet”.
De Vlaamse overheid
Wat is de Vlaamse overheid?
De Vlaamse overheid bestaat uit verschillende overheidsdiensten, die gegroepeerd worden in 10 beleidsdomeinen. Binnen elk beleidsdomein is er een departement en zijn er verschillende agentschappen.
Welke beleidsdomeinen bestaan er?
De tien beleidsdomeinen van de Vlaamse regering zijn:
- Beleidsdomein Kanselarij, Bestuur, Buitenlandse Zaken en Justitie (KBBJ)
- Beleidsdomein Financiën en Begroting (FB)
- Beleidsdomein Economie, Wetenschap en Innovatie (EWI)
- Beleidsdomein Onderwijs en Vorming (OV)
- Beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en gezin (WVG)
- Beleidsdomein Cultuur, Jeugd, Sport en Media (CJSM)
- Beleidsdomein Werk en Sociale Economie (WSE)
- Beleidsdomein Landbouw en Visserij (LV)
- Beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken (MOW)
- Beleidsdomein Omgeving (OMG)
In het regeerakkoord 2019-2024 kondigde de Vlaamse regering evenwel de fusie van enkele beleidsdomeinen en entiteiten aan. De beleidsdomeinen Kanselarij en Bestuur (KB) en Internationaal Vlaanderen (IV) werden op 1 september 2020 samengevoegd. Daarnaast zullen andere beleidsdomeinen op termijn worden samengevoegd. Het betreft meer bepaald het beleidsdomein Economie, Wetenschap en Innovatie (EWI), het beleidsdomein Werk en Sociale Economie (WSE) en het beleidsdomein Landbouw en Visserij (LV).