Het departement

Ter herinnering: het departement werd in het leven geroepen na de Franse Revolutie om de administratie dichter bij de bevolking te brengen. De departementen werden toen zo ingedeeld dat het mogelijk was om de hoofdplaats in een dagrit te paard te bereiken.

Vandaag telt Frankrijk 96 departementen op het Franse vasteland en 5 overzeese departementen. Door de decentralisatiewetten van 1982 en 1983 werd het departement een volwaardige territoriale collectiviteit. De voorzitter van de Conseil général (algemene raad) heeft de uitvoerende macht over het departement en is verantwoordelijk voor het opstellen en uitvoeren van de departementale begroting.

De Conseil départemental

Wat is de Conseil départemental?

De Conseil départemental (departementale raad) is de beraadslagende vergadering (met beslissingsrecht) van het departement als territoriale collectiviteit. Deze raad is samengesteld uit conseillers départementaux (departementale raadsleden). De conseillers départementaux worden verkozen voor een periode van zes jaar.

Wat is de rol van de Conseil départemental?

De Conseil départemental regelt door middel van zijn beraadslagingen de aangelegenheden van het departement binnen de bevoegdheidsdomeinen die hem door de wet zijn toegekend. Sinds de Loi NOTRe van 2015 is de algemene bevoegdheidsclausule (clause de compétence générale) immers niet meer van toepassing op het departement.

De Voorzitter van het Departement

En de Voorzitter?

De voorzitter van de Conseil départemental is het uitvoerend orgaan van het departement. Hij wordt bijgestaan door een permanente commissie waaruit de ondervoorzitters worden gekozen.

Welke bevoegdheden heeft de voorzitter?

De voorzitter van de Conseil départemental bereidt de beraadslagingen van de raad voor en voert ze uit. Hij is de ordonnateur van de uitgaven van het departement en schrijft de uitvoering van de ontvangsten voor. Elk jaar brengt hij aan de Conseil départemental verslag uit over de toestand van het departement. Hij staat aan het hoofd van de diensten van het departement, maar kan, indien nodig, een beroep doen op de gedeconcentreerde diensten van de Staat. De voorzitter beheert het domein van het departement en heeft speciale politiebevoegdheden op dat gebied, met name wat het verkeer betreft. Tot slot kan hij, zoals de burgemeester aan zijn schepenen, de uitoefening van sommige functies delegeren aan de ondervoorzitters.

De bevoegdheden

Welke bevoegdheden heeft het departement?

De wet van 27 januari 2014 wijst het departement aan als “leider” op het vlak van sociale bijstand, autonomie van personen en territoriale solidariteit.

Bijgevolg is het departement bevoegd voor gezondheidszorg en sociale acties ten behoeve van ouderen, personen met een beperking, kinderen, gezinnen en personen in moeilijkheden. Het departement is ook bevoegd voor de middelbare scholen (collèges), de wegen (behalve op het grondgebied van de Métropole Européenne de Lille, die sinds 2017 hiervoor bevoegd is), cultuur, de uitrusting van plattelandsgebieden, brandveiligheid en de bescherming van het leefmilieu en het natuurlijk erfgoed.

In de onderstaande tabel worden de bevoegdheden van het departement nader toegelicht.

Gezondheidszorg en sociale actie	Kinderen Bescherming van moeder en kind Adoptie Bescherming van kinderen Ondersteuning van gezinnen in moeilijkheden
	Personen met een beperking Huisvesting Sociale integratie Financiële steun aan personen met een beperking
	Bejaarden en hulpbehoevenden Oprichting en beheer van rusthuizen Bijstand
	Beheer van individuele solidariteitsuitkeringen RSA-uitkering (uitkering om een minimuminkomen te garanderen) Financiële bijstand voor ouderen (APA) Vergoeding bij invaliditeit (PCH)
	Inschakeling en tewerkstelling
Cultuur (gedeelde bevoegdheid)	Oprichting en beheer van uitleenbibliotheken Oprichting en beheer van departementale archiefdiensten Instandhouding van musea Instandhouding en bescherming van erfgoed Ondersteuning van de organisatie van culturele evenementen
Onderwijs	Bouw, onderhoud en uitrusting van middelbare scholen Beheer van technisch personeel, arbeiders en dienstpersoneel
Brandveiligheid	Wat de verplichte bevoegdheden betreft, staat de Conseil départemental in voor het beheer van de departementale brandweer- en hulpdiensten (SDIS). Hoewel de SDIS een autonome entiteit is, is de Conseil départemental de belangrijkste financier.
Inrichtingen en vervoer	Uitrusting van het platteland, ruilverkaveling, landinrichting, waterbeheer en plattelandswegen Speciaal schoolvervoer van leerlingen met een beperking Beheer van departementale wegen Het beheer van zee- en binnenhavens, of van bepaalde vliegvelden, kan door de Staat worden overgedragen van de departementen naar andere territoriale overheden
Sport (gedeelde bevoegdheid)	Bouw en onderhoud van sportvoorzieningen in middelbare scholen Financiële bijdrage aan de gemeenten die sportvoorzieningen ter beschikking stellen van leerlingen van middelbare scholen Subsidies voor clubs, verenigingen enz. Verantwoordelijk voor het onderhoud en de aanpassing van de sportvoorzieningen van middelbare scholen Beheer van de departementale commissies voor ruimten, sites en routes, die ressorteren onder de voorzitters van de Conseils généraux en die belast zijn met het voorstellen van departementale plannen voor ruimten, sites en routes m.b.t. natuursporten
Ontwikkeling van gebieden en infrastructuren	Ondersteuning van de landbouw en innoverende praktijken, visserij. Interventies op het gebied van gezondheids- en milieuveiligheid, via de departementale analyselaboratoria. Bijdrage aan de digitale ontwikkeling van het grondgebied Interventies op het gebied van milieu (water, afval, bescherming van natuurgebieden enz.)
Toerisme (gedeelde bevoegdheid)	Opstelling van het departementale plan voor toeristische inrichting Het departementaal comité voor toerisme oprichten en dit belasten met de gehele of gedeeltelijke uitvoering van het toerismebeleid van het departement Opstelling van een departementaal plan voor wandel- en trektochten en een departementaal plan voor gemotoriseerde trektochten

Het Département du Nord

Met 2.604.234 inwoners in 2017 is het Département du Nord het dichtstbevolkte departement van het land, waarvan bijna de helft in de Métropole Européenne de Lille woont; het departement telt ook verschillende agglomeraties (Dunkerque, Valenciennes, Douai, Cambrai, Maubeuge …). Vroeger vormde het departement met Pas-de-Calais de voormalige Région Nord-Pas-de-Calais, maar sinds 2016 vormt het met vier andere departementen de Région Hauts-de-France.

Het Département du Nord is het departement van het Franse vasteland met de langste grens met België (350 km), zonder dat enig fysiek obstakel deze politieke en administratieve afbakening materialiseert.
Als erkende actor van de grensoverschrijdende samenwerking voert het Département du Nord sinds 1989 een beleid op dit gebied via partnerschapsovereenkomsten met de provincie West-Vlaanderen enerzijds en de provincie Henegouwen anderzijds, en beschikt het sinds 2016 over een operationele strategie voor grensoverschrijdende samenwerking.

Voorts steunt het Département du Nord sinds hun oprichting in 2008 en 2009 de Europese Groeperingen voor Territoriale Samenwerking (EGTS’en) Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai (de eerste in Europa) en West-Vlaanderen/Flandre-Dunkerque-Côte d'Opale.
Tot slot neemt het Département du Nord sinds 2020 deel aan het Comité van de Kanaalzone aan de Noordzee, samen met vijf andere lokale overheden uit vier landen - het Département du Pas-de-Calais in Frankrijk, de Provincies Oost- en West-Vlaanderen in België, de Provincie Zeeland in Nederland en het graafschap Kent in het Verenigd Koninkrijk.
Tot slot zij erop gewezen dat het Département du Nord, naast de bovengenoemde bevoegdheden, in het kader van zijn opdracht inzake “territoriale solidariteit” financiële ondersteuning biedt aan projecten van gemeenten en intercommunales op het gebied van ruimtelijke planning, openbare gebouwen, huisvesting, aantrekkingskracht en instandhouding van diensten in plattelandsgebieden en wijken wat betreft het beleid inzake stadsplanning, leefmilieu, digitale ontwikkeling en veiligheid.

Informatie over de departementale verkozenen is terug te vinden via deze link: lenord.fr/jcms/prd2_295922/les-conseillers-departementaux